Dalyan’daki İztuzu kumsalı, Akdeniz’de nadir bulunan, içerisinde göz önünde tek bir evin, dükkanın ya da otelin bulunmadıÄ?ı çam ormanlarıyla örtülü bir daÄ? ve bir nehir deltasıyla sarılı 4,5 km lik altın kumdan oluÅ?an bir yaydır.

Gün boyunca insanlar kıvrılan dalgaların sesiyle yüzmekte, yürümekte ve güneÅ?in altında uzanmaktadır. Ancak gece olunca bariyerler konmakta ve kumsal, doÄ?a ve özellikle de dünya üzerinde yaÅ?amını sürdüren en eski türlerden biri olan ve yumurtalarını Mayıs’dan Eylül ayına kadar bırakan yüzlerce iribaÅ?lı deniz kaplumbaÄ?ası (Caretta caretta) tarafından geri alınmaktadır.

        

 

 

İztuzu yok olma tehlikesi ile karÅ?ı karÅ?ıya olan deniz kaplumbaÄ?aları (Caretta caretta) için Türkiye’de ikinci en önemli alandır ve ard bölgesinde yer alan tuzlu gölleri, çatal biçimindeki sazlık nehir kanallarıyla göreli olarak Türkiye’nin en güzel kumsalıdır. Ancak 1990 yılında ilk kez ziyaret ettiÄ?imde beton bloklarının yoÄ?unluÄ?u yüzünden moralim bozulmuÅ?tu. Sonradan keÅ?fettim ki devletin kurumları 1800 yataklı bir tatil köyünün yapımını onaylamıÅ?tı.

“Bayan kaplumbaÄ?a” lakaplı İngiliz June Haimoff tarafından harekete geçirilen bir avuç dolusu Türk ve Avrupalı korumacının İztuzu’nu geliÅ?mekten kurtarıÅ?ı dikkate deÄ?erdir.

 
Birçok yaz Haimoff kumsalda kasaban tanıdık ailelerin yanında tahta bir kulübede yaÅ?amıÅ?tı ve büyük yuvalarını kazmakta olan diÅ?i kaplumbaÄ?aları izlemiÅ?ti (hatta bir tanesinin kabuÄ?unu beÅ?ik olarak kullanmak için almaya çalıÅ?an bıçaklı bir adamdan kurtarmıÅ?tı) ve kuluçkadan çıkan yavruları yerleÅ?imlerin aydınlatması ve gürültüsü nedeniyle daÄ?ılmaktan korumuÅ?tu.

 
En sonunda kulübeler yıkıldı ancak korumacıların bilmediÄ?i bunlar yerine daha çok zarar verecek bir tatil kompleksi için inÅ?a izni verildiÄ?iydi. Buldozerler kumsala ulaÅ?tıÄ?ında Haimoff, WWF’ye acil bir telgraf gönderdi. Prens Philip WWF’nin baÅ?kanı olarak Türkiye’nin BaÅ?bakanına bir çevresel etki deÄ?erlendirmesi yapılabilmesi için projeyi iptal etmesini rica etti.

 
Bu yapıldı, BaÅ?bakan harekete geçti ve 1988 yazında kumsala, kızılçam ve sıÄ?la aÄ?acı ormanları ve bataklık arazi boyunca Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) statüsü verildi ve inÅ?a projesi iptal edildi.
Dalyan ve kaplumbaÄ?aları hakkındaki haberler çabuk yayıldı ve en sonunda kasaba turistlerin buluÅ?ma noktası haline geldi. Ben bile pek çok kez ziyaret ettim, genelliklede çok yoÄ?un olmayan zamanlarda. Ancak burayı bir Açık Alan Ödülü için önerene kadar kumsalın bu kadar yoÄ?un ziyaretçi akınına uÄ?radıÄ?ına iliÅ?kin bir fikrim yoktu (yoÄ?un sezonlarda tek bir günde 5000 kiÅ?iye kadar).

Bunların pek çoÄ?u büyük gemilerle gelip nehir botlarına aktarılan günübirlik turistlerdi ve Dalyan çevresindeki çeÅ?itli yerleri ziyaret edip geziyi İztuzu’nda yüzerek bitiriyorlardı.

Ancak bu akına raÄ?men, yuvaların kazıldıÄ?ı bölgenin sınırlarının çizilmiÅ? olması, Å?emsiyelerin kullanılmasını ve yatılmasını yasaklayan ve jet ski ve hız motorlarına 1 millik yaklaÅ?ma yasaÄ?ı içeren koruma çalıÅ?maları iÅ?e yaramaktadır. KaplumbaÄ?aların 21 yıl boyunca izlenmesine iliÅ?kin program Å?u an da Pamukkale Üniversitesi’nden bir takım tarafından yürütülmektedir ve kaplumbaÄ?a nüfusunun sabit kaldıÄ?ı ve yuvaların sayısının da yavaÅ?ça artmakta olduÄ?u görülmektedir. ÖÄ?renciler yuvaların yerini belirlemektedir, üstlerine tilkilerin ve köpeklerin kazmalarını engellemek için metal kafesler koymaktadırlar ve yumurtlama olduÄ?unda onları el altında tutmaktadır.

Turistlere sunulan imkânlar kumsalın her iki yakasında da çevresel etkileri en aza indirecek biçimde iyi bir biçimde tasarlanmıÅ?tır. Kafeler, kabinler, Å?ezlonglar (ki maksimum 850 yakınına kadar izin verilmiÅ?tir) ve yürüyüÅ? yolları tahtadan, çatılar sazlardan yapılmaktadır ve duÅ?larda, tuvaletlerde ve cafelerde kullanılan su acısudur, atık su günlük olarak ortadan kaldırılmaktadır. 

             

 

 

Delta bitiminde geri dönüÅ?türebilir atıkları ayıran konteynerler ile birlikte çok sayıda çöp kutusu vardır. Belediye alanda sunulan imkanları yönetmekte, Å?ezlong ve kumsal ile kafelere giriÅ? ücretlerinin oluÅ?turduÄ?u gelirleri kıyının günlük olarak temizlenmesi için kullanmakta ve Å?ehirdeki insanlar ve servisler için iÅ? saÄ?lamaktadır.

Bisikletle kumsala ulaÅ?ılan yeÅ?illikli yol ve onun birçok sayıda gözleme evlerinden kumsal ve göllerin panoromik görüntüleriyle reçine kokulu daÄ? yolu boyunca canlandırıcı tırmanıÅ?ı.

Aynı yönlere hareket eden dolmuÅ? kooperatif (minibüs) hizmetleri ve 5 mil süratle saz yatakları boyunca seyahat eden kanal taksi dolmuÅ? filosu. Bu hoÅ?görülü adım delta için resmi bir hız limiti, fakat güvenlik görevlileri nadir ve korumacılar özellikle nehir aÄ?zında kısmen de olsa güçlü hızlı giden teknelerin çalkantısı nedeniyle saz yataklarının tahrip olduÄ?u endiÅ?esindeler.

Kumsalda, bununla birlikte denge içinde kalan ve Dalyan’ın resmi olmayan simgesi Özel Koruma Alanı görevlileri tarafından kitle turizmi ve Deniz kaplumbaÄ?alarının (Caretta caretta) ihtiyaçlarını saÄ?lamak için 24 saat devriye hizmetleri saÄ?lanıyor.

June Haimoff, bunun mükemmel olmadıÄ?ını daha fazla bilgilendirme tabelası, daha az Å?ezlong ve günlük seyahat edenlerden vergi alındıÄ?ını görmek istediÄ?ini, çok Å?anslı olduÄ?umuzu, büyüleyici kumsalı deniz kaplumbaÄ?aları için koruduÄ?umuzu söylemektedir.

Daha Fazla Bilgi

KaplumbaÄ?a populasyonu yıllık izlenmektedir, kumsal gece halka kapatılmakta, tüm yıl kumsal florası kamp aktiviteleri gibi faaliyetlerden korunmaktadır. GörüÅ?üme gore az sayıda yerel olmayan palmiyelerin yol sonuna kadar dikilmesinin problem olabileceÄ?ine iliÅ?kin endiÅ?elerim var.

Kumsal 1988 den bugüne Çevre ve Orman BakanlıÄ?ı tarafından KöyceÄ?iz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak korunuyor. Ulusal Park statusü için June Haimoff’un teklifi ve DoÄ?al Hayatı Koruma DerneÄ?inin de içinde bulunduÄ?u Türk gönüllü kuruluÄ?u ve diÄ?er korumacıların kampanyaları ile koruma ifadesi etkili olmuÅ?tur.

İribaÅ? kaplumbaÄ?a (Caretta caretta) IUCN listesinde nesli tehdit altındaki türdür. Kumsalın korunması Bakanlık görevlileri tarafından 24 saat mükemmel devriye hizmetleri ve üniversite ekolojistleri tarafından yıllık izleme çalıÅ?malarıyla saÄ?lanmaktadır. Nehir aÄ?zında kumsalın iç karasal kısmında öncelikli aynı koruma seviyesindeki, sazyatakları aynı amaçla mükafatlandırılmadıÄ?ından aÅ?ınmaya uÄ?ramaktadır.

Kumsal faaliyetlerinde, Å?emsiye, Å?ezlong doÄ?al materyaller kullanılmaktadır; toplam 3 küçük kafe, bir uçda 3, diÄ?erinde bir duÅ?, her bir uçda az sayıda soyunma kabini bulunmakta, jet ski ve sürat motoru bulunmamaktadır.

Kumsal günlük olarak temizlenmektedir, ziyaretçiler için her iki uçda sigara izmaritleri için bidon içinde bol sayıda çöp tenekesi; devriyenin daha az olduÄ?u kumsalın arkasındaki nehir setinde bir miktar çöp bulunmaktadır.

Kumsalın bir ucuna yerleÅ?tirilen (diÄ?er ucunda olmayan) geri dönüÅ?üm kutularında geri dönüÅ?ebilir malzemeler toplanmaktadır. Kafelerden, tuvaletlerden ve duÅ?lardan gelen atıksular tekne ile veya karayolu ile günlük olarak toplanmakta ve kasabanın yeni atıksu arıtma tesisine ulaÅ?tırılmaktadır

Su yönetimi- 1 millik bölgenin hız teknelerinden ve jet skilerden arındırılmıÅ? olması sebebiyle deniz temiz tutulmaktadır. Kumsalın arkasındaki gölden alınan çok tuzlu suyun kafelerde, tuvaletlerde ve duÅ?larda kullanılması temiz suyun kırılgan kıyısal ekosisteme eklenmemesini garanti etmektedir. Ancak, deltanın sonunda denize ulaÅ?an derenin su kalitesinin izlenmemesi ve tekne sayısındaki artıÅ?, suyun temizliÄ?ine zarar vermesi endiÅ?esi uyandırmaktadır.

Dalyan sakinlerinin birçoÄ?u, İztuzu kumsalının turistleri cezbeden en önemli yerlerden biri olduÄ?unun ve korunması gerektiÄ?inin farkındadır ancak çevresel (yeÅ?il) aktiviteler ve politikalar az sayıdadır. Bir tur operatörü, Kardak Turizm, deniz kaplumbaÄ?alarının korunması aktivitelerine finansal destek vermektedir ancak aynı zamanda turistleri tekneleri ile alarak deniz kaplumbaÄ?alarını görmeye ve onlara yiyecek vererek cezbetmeye çalıÅ?maktadırlar. Bu yıl Türk ve İngiliz sakinlerden oluÅ?an küçük bir yardımsever grup olan Dalyan DerneÄ?i, üniversiteden gelen gönüllülere kumsalda yardımcı olmaktadır.

Bisiklet kiralama, hem otobüs hem de teknelerle eriÅ?im mümkündür. Ancak bunlar için çevresel (yeÅ?il) enerji kullanımı mevcut deÄ?ildir ve müsaade elden tekne sayısının artması ile nehrin dizel kirliliÄ?e maruz kalması endiÅ?e uyandırmaktadır.

Gıda

Yiyecekler çok kısıtlıdır. Yerel domatesler ve ekmek ile yapılan sandviçler, çeÅ?itli sayıda Å?iÅ?e ve teneke kutuda içecekler, (yabancı bira da dâhil olmak üzere) ve ayrı bir tezgâhta yerel bayanlar tarafından yerel yolla yapılan gözlemeler (krepler) bulunmaktadır.

 
ADAY GÖSTERİLME Türkiye Dalyan’dan yeni döndüm, Dalyanın Dünya Mirasına aday mevkii 5 km uzunluÄ?undaki plajı büyük iri baÄ?lı kaplumbaÄ?aların Caretta Caretta’ların üreme alanı.

İki Å?ey kesinlike gurur verici, Göl üzerinde güneÅ? enerjisi ile sessizce hareket eden tekne ve yaban hayatının sesini dinlerken.gökyüzünde kayan yıldızları izlemek.

İkinci tecrübe geçmiÅ?ten beri bozulmayan plaj manzarası, sıcak su da yüzmek ve yolda durarak yerel daÄ? manzarlarına, sahillere,nehirlere bakarak gözleme (pancake) yemek. Kesinlike el deÄ?memiÅ?, bozulmamıÅ? yaban hayatı ile dünyanın son bir kaç yerinden biri Dalyan-Charles Bentley, Sunderland

Dalaman uluslararası havaalanından Türk Hava Yolları ,Kıbrıs Hava yolları ve charter seferleri Türkiye’nin diÄ?er Å?ehirlerine ve İngiltere’ye düzenli olarak yapılmaktadır. Dalaman Havaalanından Dalyan 25 km dir. Ayrıca düzenli olarak havaalanından Ortaca’ya otobüs servisleri mevcuttur.

Çok sayıda Otel, pansiyon ve kiralik villalar bulunmakla beraber,.küçük aile iÅ?letmesi olan pansiyonlarda bölgenin kendine özel yetiÅ?tirdiÄ?i gıdalardan yemekler sunulur. Daha fazla detaylı bilgi için www.dalyan.travel.com ve www.dalyanvillas.com

 

 

 

 

 

          

 

        THE TIMES          Basında Çıkan Haberler