KIZLIRMAK DELTASI UNESCO GEÇİCİ LİSTESİNDE

10 Kasım 2016

UNESCO Dünya Doğal Miras Alanları Geçici Listesine Kabul edilen Alan:

Kuş Cenneti Kızılırmak Deltası

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) Birleşmiş Milletler tarafından 1946 yılında kurulmuş ve Türkiye, UNESCO’nun 20 kurucu üyesi arasında yer almıştır. UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te toplanan 17. Genel Konferansı kapsamında, 16 Kasım 1972 tarihinde “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme” si kabul edilmiştir.

Bu kapsamda 2016 yılı güncellemeleri ile Dünya Kültürel ve Doğal Miras Listesi'nde kayıtlı 1052 kültürel ve doğal varlık bulunmakta olup bunların 814 tanesi kültürel, 203 tanesi doğal, 35 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıktır. Türkiye’nin bu listede 14'ü kültürel, 2'si karma olmak üzere 16 miras alanı bulunmaktadır.

Ayrıca, Ülkemizden UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde, 2016 yılında güncellenen şekliyle 2 doğal, 2 karma (kültürel/doğal) ve 66 kültürel olmak üzere toplam 70 adet varlık bulunmaktadır.

2013 yılına kadar geçici liste de dahil olmak üzere, UNESCO Dünya Miras Alanları arasında, Türkiye’den hiçbir doğal alan yer almamıştır. 2013 yılında Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi ve bu yıl itibarıyla da (2016) Kızılırmak Deltası olmaküzere, Ülkemizden UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi’ne 2 Doğal alan dahil edilmiştir.

Kızılırmak Deltası (Samsun) [2016]

Kızılırmak Nehri, Türkiye topraklarında doğan ve denize dökülen, ülkenin en uzun aynı zamanda da 2. büyük drenaj havzasına sahip akarsuyudur. Kızılırmak; Orta ve Kuzey Anadolu’da Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Çankırı, Çorum ve Samsun il sınırları içerisinde, yaklaşık 1.355 km yol kat ederek Karadeniz’e ulaşmakta ve taşıdığı alüvyonlarla Güney Karadeniz Havzası’nın en önemli deltasını ve sulak alanlar ekosistemini oluşturmaktadır. Kızılırmak Deltası; nehrin Karadeniz’e döküldüğü Samsun kent merkezine yaklaşık 40 km uzaklıkta, Ondokuzmayıs, Bafra ve Alaçam ilçelerinin sınırları içerisinde yer almaktadır.

Kızılırmak Deltası’nın değişik ekolojik karakterlere sahip habitatlarında bugüne kadar, 561 bitki türünün varlığı belirlenmiştir. Delta’nın bu değeri ile, dar yayılışlı ve nadir türlerden oluşan 18 takson için yaşamsal öneme sahiptir. Bu özelliği, soyu tehlikede ve nadir bitki türlerini barındırması nedeniyle Önemli Bitki Alanı (ÖBA) olarak kabul edilmiştir.

Bugüne kadar Kızılırmak Deltası’nda 11 familyaya ait 29 balık türünün varlığı belirlenmiştir. Türkiye’de kayıt altına alınmış 483 kuş türünün de dörtte üçüne karşı gelen 352’si Kızılırmak Deltası’nda bulunmaktadır. Ötücülerle birlikte deltadan geçen kuş sayısının her yıl bir kaç milyona ulaşması ve dünyada nadir görülen kuş türlerine ev sahipliği yapmasıyla ün kazanan Kızılırmak Deltası, bu nedenle “Kuş Cenneti“ olarak da bilinmektedir.

Ocak ve şubat aylarında gerçekleştirilen kış ortası su kuşu sayımlarında elde edilen 150-200 bin değeri, deltanın su kuşları açısından önemini ortaya koymakta, bu alanı uluslararası standartlara sahip Önemli Kuş Alanı (ÖKA) sınıfına yükseltmektedir.

Kızılırmak Deltası alanında farklı sınır ve ortamları içeren Doğal Sit, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Ramsar Alanı koruma statüleri bulunmaktadır. 21.04.1994 tarihinde Delta’nın bulunduğu alan kısmen I. kısmen de II. ve III. Derece Doğal Sit alanı olarak ilan edilmiş, Cernek Gölü ve çevresindeki 5.174 hektarlık alan da 1979 ve 2005 yılında alınan kararlarla Yaban Hayatı Geliştirme Sahası tanımıyla koruma altına alınmıştır.

Deltadaki çok çeşitli yaşam ortamları birçok türün bu alanda barınabilmesine olanak sağlamıştır. Tüm bu özellikleriyle de uluslararası öneme sahip sulak alan kriterlerine uyum göstermiştir. Sulak alan ekosistemlerinin tamamı ve sistemle ilişkili doğal niteliği korunmuş habitatları da kapsayan 21.700 hektarlık bölüm, Sulak alanların korunması ve sürdürülebilir kullanımını amaçlayan Ramsar Sözleşmesi Listesi’ne 15 Nisan 1998 tarihi’nde kabul edilen Kızılırmak Deltası, bu sözleşmenin 9 kriterinden 8’ini karşılamıştır.Bu sözleşme kapsamında bu alanın ekolojik karakterinin uluslararası düzeyde aynen korunacağı taahhüt edilmiştir.

Türkiye, sulak alan sayısı ve niteliği bakımından zengin ülkeler arasında bulunmaktadır. Ülkedeki 135 uluslararası öneme sahip sulak alandan 14’ü Ramsar Listesi’nde yer almaktadır. Anadolu’nun en büyük 2. Ramsar alanı olan Kızılırmak Deltası, Ramsar Sözleşmesi’nin kriterlerinden 8’ini karşılayarak listeye dahil edilmiştir.