Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Tür ile Habitat Koruma ve İzleme Projesi

GÖKSU DELTASI
ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ
TÜR İLE HABİTAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ SUNUMU

Proje süresi:

Proje Başlama Tarihi: 06.04.2010
Proje Bitiş Tarihi: 21.11.2010 (230 Takvim Günü)

Proje yürütücüsü:Kuş Araştırmaları derneği İktisadi İşletmesi

Projenin Amacı:Ulusal mevzuatımız ve taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmeler kapsamında yapılan araştırma, koruma ve izleme çalışmaları sonucunda elde edilen fiziksel, biyolojik ve sosyo-ekonomik parametreleri (indikatörleri) izleyerek önemli tür ve habitatlarının korunması ve muhafazasını sağlamaktır.

Göksu deltası, tatlısu gölü, tuzlu lagünler, tuzcul bozkırlar, çayırlar, kumullar, nehir, geçici sulakalanlar, tarım ve yerleşim alanlarından oluşan çok çeşitli habitatlara sahiptir.

Göllerin biri tatlı su gölü olmak üzere 4 göl ve lagünden oluşmaktadır. Tatlı su gölü olan Akgöl, vejetasyonlu tek göldür ve birçok su kuşu bu gölde ürer. Tuzlu lagünler olan Paradeniz, lagünlerin en büyüğü olup ayrıca Kuğu ve Arapalanı lagünleri de mevcuttur. İlk 3 göl kanallar aracılığıyla birbiriyle ve denizle ilişkilidir. Ara-palanı gölü, tamamen kapalıdır.

Göksu deltası Ülkemizin iyi korunmuş deltalarından biridir. Avrupa Kıyı Koruma Birliği (EUCC) Göksu Deltası’nı, kumul jeomorfolojisi ve doğa koruma açısından Doğu Akdeniz kıyılarında bulunan en önemli alanlardan biri olarak belirlemiştir.

Proje Çıktıları: Bu çalışma ile Göksu deltasında bitki grupları esas alınarak habitat tipleri belirlenmiş; bu habitatlarda yer alan bitkiler tespit edilmiş ve tehlike durumları belirlenmiştir.Geçmiş yıllarda koruma ve izleme çalışması yapılan deniz kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis), kum zambağı (Pancratium maritimum), yaz ördeği Marmaronetta angustirostris) türleri için araştırma ve izleme çalışması yapılmış ve geçmiş yıllarda elde edilen verilerle karşılaştırılarak değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca nesli tehlikedeki kuş türlerinden pasbaş patkanın (Aythya nyroca) alandaki durumu araştırılmıştır. Proje kapsamında yöre insanının alana karşı ilgi ve sevgisini artırmak, çevre bilincini geliştirmek, daha çok insanın alanı sahiplenmesini ve koruma çalışmalarına katılımı arttırmak üzere değişik hedef kitlelere yönelik eğitim çalışmaları yapılmıştır.

Çalışma bulguları;

1.Habitat Tipleri: Göksu ÖÇK bölgesi içinde 3 doğal habitat tipi mevcuttur.Bunlar Sucul Habitatlar, Kumul Habitatlar ve Tuzcul Habitatlardır. Bunlarda kendi içlerinde farklı alt habitat tiplerine ayrılmaktadır.Sucul Habitatlar;Sucul kanal habitatları, Göl habitatları, Göl habitatlarından oluşmaktadır. Kumul Habitatları; Hareketli kıyı kumul habitatları, Sabit kumullar habitatları, Kumul maki habitatları, Çakıllı kumul habitatlarından oluşmaktadır. Ayrıca 3. doğal habitat olan Tuzcul Habitatlar ise; Tuzcul sulak alan habitatları, Tuzcul bataklık habitatları, Karasal tuzcul habitatlarından oluşmaktadır.

2. Korumada Öncelikli Bitki Türleri: Göksu Deltası’nın florasında 507 takson (Uygun, Düzenli,Karaömerlioğlu) kayıtlıdır. Bu türlerden 10 takson Türkiye için endemiktir. Bu taksonlardan Beta trojana, Bromus psamophilus ve Trigonella halophila nesli kritik düzeyde tehlikede (CR), Halocnemum yurdakulolii, Beta adanensis ve Alopecurus myosuroides var. Latialatus nesli tehlike altında (EN), Ononis basiadnata hassas (VU), Allium junceum subsp. Tridentatum düşük risk altında-korumaya bağımlı (LR-cd),Hypericum polyphyllum subsp. Polyphyllum ve Onopordum boissieri ise düşük risk altında-tehlike altına girebilir (LR-nt) kategorisinde yer almaktadır.

3.Deniz Kaplumbağaları (Caretta caretta ve Chelonia mydas)
Göksu Deltası Kumsalı’nda 2010 yaz dönemi deniz kaplumbağa izleme ve koruma çalışmaları esnasında toplam 209 adet yuva tespiti yapılmıştır. Bunlardan 185 yuva Caretta caretta türüne, 23 yuva Chelonia mydas türüne ve bir adet de
Trionyx triunguis türüne ait olduğu tespit edilmiştir. Kaplumbağalara ait toplam 554 adet yuvasız çıkışların ise 509 adeti Caretta caretta türüne ait, 39 adeti Chelonia
mydas türüne, 6 adeti ise Trionyx triunguis türüne ait olduğu belirlenmiştir.

4. Kuş araştırma ve izleme çalışmaları
a) Yaz ördeği (Marmaronetta angustirostris) dünya çapında nesli tehlikede bir tür olup, vulnerable (Hassas) kategorisinde yer alır. Dünyada toplam nüfusunun 14-26 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye de sadece Göksu deltasındaki Akgöl’de üredikleri bilinmektedir. Çalışma sonunda türün alandaki nüfusu 11-14 birey, üreyen çift sayısı 4-7 ve toplam kuluçkadan çıkan civciv sayısı da 25 olarak tahmin edilmiştir. Ancak 12 civcivli dişi görülmesine rağmen her kuluçkadan en çok 2 civcivin büyüyebildiği görülmüştür.
b)Pasbaş patka (Aythya nyroca): Dünya çapında nüfusu azalmakta olan bir ördek türüdür. Near-threatened (NT-Tehlike altına girebilir) kategorisindedir. Yoğun olarak Avrupa’da, Asya’nın batısında ve Afrika’nın kuzeyinde ürer. Dünyadaki toplam nüfusu 160-257 bin arasında tahmin edilmiştir. Türkiye’de birçok sulakalanda az sayılarda ürer, Kızılırmak deltasında, Uluabat gölünde ve bazı diğer alanlarda az sayıda kışlar. Türe Göksu Deltasında sadece Akgöl’de, iç adanın batısındaki orta derinlikteki sularda rastlanmıştır. Ancak, yapılan incelemelerde türün 2010 yılında alanda üremediği, sadece yazladığı sonucuna varılmıştır.

Bölgede bulunan diğer kuş türleriyle ilgili olarak da detaylı çalışmalar yapılmıştır.